Với 100% đại biểu tán thành, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê, tạo cơ sở pháp lý cho việc xây dựng hệ thống thông tin thống kê nhà nước thông suốt, đồng bộ từ trung ương đến cấp xã. Luật mới nhấn mạnh chuẩn hóa số liệu, tăng cường kết nối, chia sẻ dữ liệu và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong hoạt động thống kê. Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026.
100% đại biểu tham gia biểu quyết thông qua dự án Luật.
Luật quy định, cơ sở dữ liệu thống kê quốc gia là cơ sở dữ liệu thống kê tổng hợp từ các dữ liệu thống kê, các cơ sở dữ liệu liên quan trên phạm vi toàn quốc, được kết nối, tích hợp, chuẩn hóa, lưu trữ, cập nhật, quản lý tập trung và vận hành thống nhất. Cơ sở dữ liệu thống kê quốc gia do Cơ quan thống kê trung ương chủ trì xây dựng, quản lý và cập nhật; bộ, ngành, địa phương có trách nhiệm cung cấp, cập nhật dữ liệu thống kê được phân công.
Cơ sở này được cập nhật định kỳ từ các nguồn: Điều tra thống kê, chế độ báo cáo thống kê, dữ liệu hành chính, cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ sở dữ liệu chuyên ngành, địa phương và các nguồn dữ liệu hợp pháp khác; bảo đảm tính chuẩn hóa, thống nhất, đầy đủ, chính xác và kịp thời. Đồng thời, được kết nối, chia sẻ với cơ sở dữ liệu chuyên ngành và cơ sở dữ liệu quốc gia theo quy định của pháp luật
Báo cáo tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật trước khi Quốc hội biểu quyết, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, Chính phủ đề xuất nội dung sửa đổi tập trung vào 4 nhóm vấn đề cấp thiết gồm: nhóm các quy định liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước và tổ chức thống kê nhà nước, tổ chức chính quyền địa phương hai cấp; nhóm các quy định liên quan đến thanh tra chuyên ngành thống kê, kiểm tra chuyên ngành thống kê; nhóm các quy định liên quan đến chuyên môn nghiệp vụ thống kê phát sinh trong thực tiễn; Nhóm các quy định liên quan đến ứng dụng phương pháp thống kê, công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong hoạt động thống kê nhà nước. "Đối với các nội dung sửa đổi bổ sung, Chính phủ đã rà soát và bảo đảm thống nhất với các quy định của pháp luật hiện hành", Bộ trưởng khẳng định.
Về tính thống nhất của thông tin số liệu thống kê, Bộ trưởng cho hay, Luật Thống kê hiện hành đã có những quy định bảo đảm số liệu thống kê thống nhất, bảo đảm so sánh quốc tế như: tuân thủ thực hiện theo các chuẩn mực thống kê quốc tế về nguyên tắc thống kê chính thức, các hướng dẫn nghiệp vụ của Thống kê Liên hợp quốc trong biên soạn số liệu tài khoản thống kê, số liệu thống kê chuyên ngành bao gồm có thống kê thương mại, xuất nhập khẩu, dịch vụ, giá... Đồng thời, áp dụng các bảng phân loại chuẩn để bảo đảm bóc tách, phân chia số liệu theo chuẩn và bảo đảm và so sánh quốc tế; ban hành các tiêu chuẩn chuẩn mực chung áp dụng trên phạm vi toàn quốc, tiến hành thẩm định các chương trình
thống kê theo quy định.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng báo cáo tại phiên họp
Thực tế còn xuất hiện tình trạng chênh lệch số liệu giữa các bộ ngành và địa phương xuất phát từ sự khác nhau về khái niệm, phạm vi số liệu, phương pháp tính toán biên soạn, thời kỳ, thời điểm của các số liệu khác nhau, mục đích biên soạn... Bộ trưởng nhấn mạnh, Chính phủ sẽ đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số để kết nối, khai thác, chia sẻ thống nhất số liệu giữa các bộ, ngành, địa phương.
Liên quan đến hệ thống thông tin, hệ thống chỉ tiêu thống kê, chế độ báo cáo thống kê, dự thảo Luật đã quy định việc hình thành hệ thống thông tin thống kê nhà nước thông suốt đồng bộ từ trung ương đến cấp xã, từ Bộ ngành đến Bộ Tài chính và từ Sở Ngành đến Thống kê tỉnh, thành phố. Theo thẩm quyền, Bộ trưởng Bộ Tài chính sẽ ban hành hệ thống chỉ tiêu thống kê cấp tỉnh cấp xã, chế độ báo cáo thống kê cấp tỉnh cấp xã, trong đó phân công cụ thể cơ quan chịu trách nhiệm thu thập, tổng hợp số liệu của từng chỉ tiêu với các biểu mẫu tương ứng áp dụng thống nhất trên phạm vi toàn quốc.
Đối với các chỉ tiêu thống kê mới phát sinh, đặc biệt là trong lĩnh vực kinh tế số, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, phát triển bền vững, xanh, tuần hoàn, Bộ trưởng cho biết, Chính phủ sẽ liên tục rà soát, cập nhật và cụ thể hóa tại các văn bản hướng dẫn thi hành. Về trách nhiệm phạm vi thẩm quyền phân công thu thập, tổng hợp số liệu, Chính phủ sẽ tiếp thu và sẽ quy định cụ thể trong các văn bản hướng dẫn thi hành luật đối với từng số liệu, từng chỉ tiêu cụ thể.
Liên quan đến việc triển khai chế độ báo cáo cấp xã, Bộ trưởng nêu rõ, việc triển khai này không làm tăng biên chế cấp xã, không làm tăng khối lượng công việc cho cấp xã vì Ủy ban nhân dân cấp xã chỉ là đơn vị thực hiện thu thập một số chỉ tiêu cấp xã. Ngoài ra còn có các cơ quan như thống kê cơ sở, thuế cơ sở, kho bạc cơ sở, tòa án khu vực, kiểm sát khu vực thực hiện. Chính phủ cũng tiếp thu ý kiến về điều tra thống kê theo hướng tăng cường khai thác sử dụng dữ liệu hành chính, dữ liệu từ hệ thống thông tin. Các thông tin có thể tự động tích hợp từ hệ thống thông tin hiện có sẽ không tổ chức điều tra để giảm chi phí, hạn chế trùng lắp và nâng cao hiệu quả hoạt động thống kê.